Πρώτη εντύπωση και σχέσεις

Το δούναι και λαβείν στις σχέσεις

«Όταν νοιάζεσαι για τις ανάγκες των άλλων, ανταμείβεσαι για τη γενναιοδωρία σου. Χωρίς καν να το συνειδητοποιούν, οι άνθρωποι σε εκτιμούν ανάλογα με τα αγαθά που τους προσφέρεις και τα αντισταθμίζουν με το ‘κόστος’ που έχεις για αυτούς. Σύμφωνα με μια θεωρία, οι διαπροσωπικές σχέσεις είναι δούναι και λαβείν: οι άνθρωποι αποζητούν τη συντροφιά αυτών που τους προσφέρουν τη συναισθηματική κάλυψη και ικανοποιούν τις επιθυμίες τους- μάλιστα, προτιμούν όσους ανταποκρίνονται στις ανάγκες αυτές με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Επομένως, όταν κάνεις τους άλλους να νιώθουν ξεχωριστοί και χαρούμενοι, σε συμπαθούν περισσότερο από ότι κάποιον που δεν τους εμπνέει τόσο θετικά συναισθήματα. Γίνεσαι λιγότερο αγαπητός αν η συμπεριφορά σου έχει ‘κόστος’ για τους άλλους, δηλαδή αν δεν ικανοποιήσεις τις ανάγκες τους, αν δεν δείξεις ότι τους εκτιμάς, αν τους κάνεις να νιώσουν άσχημα ή να πλήξουν.

Το κοινωνικό δούναι και λαβείν αποτελεί πράγματι συναλλαγή. Κρίνουμε και κρινόμαστε ανάλογα με την προσφορά μας στους άλλους. Ίσως ακούγεται ως ψυχρός υπολογισμός, όμως ερμηνεύει σε μεγάλο βαθμό την ανθρώπινη συμπεριφορά. Ακόμη, αν παραβλέψεις αυτό το γεγονός, είναι σαν να ξεχνάς μια σημαντική πλευρά της φυσιολογικής και υγιούς ανθρώπινης συμπεριφοράς. 

Όταν αναζητάς καινούργιους φίλους, σύντροφο ή εργοδότη, θέλεις να παίρνεις από αυτούς όσο το δυνατόν περισσότερα. Όλοι θέλουμε να είμαστε με ανθρώπους που μας κάνουν να διασκεδάζουμε, μας φέρονται καλά, μας σέβονται και έχουν όσο το δυνατόν λιγότερα μειονεκτήματα. Φέρε στο μυαλό ένα άτομο που συμπαθείς ιδιαίτερα. Τι σου προσφέρει; Πώς σε κάνει να νιώθεις; Σκέψου κάποιον ή κάποια που κάνει δύσκολα σχέσεις. Ποιο είναι το κόστος που επιφέρει στους άλλους;» (Demarais & White, 2006: 43-44).

Τα τέσσερα κοινωνικά αγαθά

Όλοι οι άνθρωποι θέλουν να νιώθουν πως τους εκτιμούν, να αισθάνονται δέσιμο με τους άλλους, να νιώθουν όμορφα και να μαθαίνουν ενδιαφέροντα πράγματα.

Τι προσφέρω στους άλλους; Έχω κάποιο δυνατό σημείο; Από όλα όσα αποζητούν στις διαπροσωπικές σχέσεις –να νιώθουν πως τους εκτιμούν, να αισθάνονται δέσιμο, να είναι ευδιάθετοι, να μαθαίνουν καινούργια πράγματα- σε ποιο ανταποκρίνομαι καλύτερα; Πώς νιώθουν οι άλλοι όταν μιλούν μαζί σου; Μήπως υπάρχουν κάποια αγαθά τα οποία συνήθως δεν προσφέρω;

«Οι άνθρωποι διαμορφώνουν εντυπώσεις γρήγορα και υποσυνείδητα. Βγάζουν συμπεράσματα για σένα, βασισμένοι σε όσα λες και στον τρόπο με τον οποίο συμπεριφέρεσαι όταν σε συναντούν για πρώτη φορά, στη συνέχεια σε βλέπουν μέσα από το πρίσμα αυτών των αρχικών εντυπώσεων. Υποθέτουν ότι ο τρόπος με τον οποίο τους συμπεριφέρθηκες αρχικά αντιπροσωπεύει τη γενικότερη συμπεριφορά σου, ακόμη κι αν αυτό δεν ισχύει. Είναι πιθανό να σου αποδώσουν κι άλλα γνωρίσματα, θετικά ή αρνητικά, ακόμη κι αν στην πραγματικότητα δεν τα έχουν εντοπίσει» (Demarais & White, 2006: 53).

Οι εκμυστηρεύσεις σε κάνουν αγαπητό

«Είναι γεγονός ότι όταν μιλάς σε κάποιον για την προσωπική σου ζωή, σε βλέπει διαφορετικά. Γιατί, όμως συμβαίνει αυτό;

Οι περισσότεροι καταλαβαίνουμε, τουλάχιστον υποσυνείδητα, ότι όταν μιλάμε σε κάποιον για τον εαυτό μας, του δείχνουμε πως τον θεωρούμε ξεχωριστό. Είναι σαν να του λέμε σε εμπιστεύομαι, εκτιμώ τις απόψεις σου και θα ήθελα να έρθουμε πιο κοντά. Αυτό συνήθως μας κάνει να συμπαθήσουμε περισσότερο ο ένας τον άλλο. Μάλιστα, οι ερευνητές έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι οι άνθρωποι συμπαθούν περισσότερο όσους είναι πιο ανοιχτοί παρά όσους είναι πιο συγκρατημένοι. Είναι επίσης γεγονός ότι όταν συζητάς με κάποιον για πιο προσωπικά θέματα, τον βλέπεις κι εσύ διαφορετικά. Τον συμπαθείς περισσότερο, γιατί μοιράζεται μαζί σου πράγματα για τον εαυτό του» (Demarais & White, 2006:161).

Πολεμώντας τον φόβο της απόρριψης

«Όλοι φοβόμαστε την απόρριψη. Είναι ανθρώπινο. Όταν φαίνεται ‘ασφαλής’ ελαχιστοποιείς αυτόν το φόβο και δείχνεις στους άλλους πως είναι ευπρόσδεκτοι. Για παράδειγμα, ρισκάρει λιγότερο κάποιος που θέλει να σε πλησιάσει αν στέκεσαι μόνος σου, παρά αν είσαι απορροφημένος σε συζήτηση, γιατί είναι πιο εύκολο να σου μιλήσει. Ακόμη, κι αν κουβεντιάζεις με κάποιον, φαίνεται λιγότερο απορριπτικός όταν η στάση σου δείχνει στους άλλους πως είναι ευπρόσδεκτοι και τους αφήνεις το περιθώριο να πάρουν μέρος στη συζήτηση.

Επίσης, φαίνεσαι πιο ασφαλής όταν δείχνεις πως μοιάζεις με τους άλλους, δεν φαίνεσαι ‘υπεράνω’ ή πολύ διαφορετικός. Τότε οι άλλοι ξέρουν τι να περιμένουν από σένα και είναι πιο σίγουροι ότι θα μπορέσετε να συνεννοηθείτε και να επικοινωνήσετε. Από την άλλη, δεν πρέπει να συμβιβαστείς ή να απαρνηθείς την ιδιαιτερότητά σου προκειμένου να φανείς ‘ασφαλής’. Προτίμησε να προσαρμοστείς στις ανάγκες του συνομιλητή και της περίστασης. Θα σε πλησιάσουν ευκολότερα αν προσαρμοστείς στο περιβάλλον όπου βρίσκεσαι» (Demarais & White, 2006: 63).

 

Αποσπάσματα από το βιβλίο:

Demarais, A., & White, V. (2006). Η πρώτη εντύπωση. Αθήνα: Εκδόσεις Κριτική.