Πέμπτη 29 Αυγούστου 2013

Ερωτική σχέση με άτομο διαφορετικής θρησκείας και κουλτούρας: προβληματισμοί και ερωτήματα...



Με αφορμή την ταινία “Ae Fond Kiss” του Κεν Λόουτς (2004), θα αναφερθώ στις πολιτισμικές και θρησκευτικές διαφορές που προκαλούν διάφορους προβληματισμούς κατά τη σύναψη μιας σχέσης ανάμεσα σε δύο άτομα που ανήκουν σε διαφορετικές θρησκείες, μιας αλλόθρησκης σχέσης δηλαδή. Στην αρχή μπορεί να είναι μια όμορφη- διαφορετική εμπειρία, με το πέρασμα του χρόνου όμως και όταν η σχέση γίνεται πιο σοβαρή τι είδους προβλήματα μπορεί να εμφανιστούν; Η ταινία παρουσιάζει τα προβλήματα ανάμεσα σε ένα μουσουλμάνο και μια καθολική χριστιανή αλλά τελειώνει με ένα αισιόδοξο τέλος, έχει happy end

Όμως, επιστρέφοντας στην πραγματικότητα καθώς η ζωή δεν είναι ταινία ας αναρωτηθούμε πόσα προβλήματα μπορούν να προκύψουν μετά το τέλος της ταινίας σε μια τέτοιου είδους σχέση, τα οποία συνοπτικά παρουσιάστηκαν στην ταινία, αλλά δόθηκε η εντύπωση ότι ξεπεράστηκαν. Στην πραγματικότητα όμως ξεπερνιούνται;

 
Είναι μια σχέση αγάπης, όπου η αγάπη μπορεί να ξεπεράσει τα πάντα ή είναι μια αδιέξοδη κατάσταση; Πόσο εύκολο είναι να δεχτούμε τον άλλο άνευ όρων και να αποδεχτούμε τις δικές του θρησκευτικές, παραδοσιακές και ηθικές αρχές; Αυτό είναι το πρώτο βήμα που θα πρέπει να κάνουμε, απαντώντας στον εαυτό μας, αν μπορούμε, αν είμαστε έτοιμοι να δεχτούμε χωρίς κανέναν όρο, χωρίς κανέναν περιορισμό τον άλλο, όπως είναι, χωρίς να έχουμε ψευδαισθήσεις ότι στην πορεία θα τον αλλάξουμε. 

Ορισμένες θρησκείες είναι πιο αυστηρές από κάποιες άλλες και ορισμένοι πιστοί είναι πιο φανατικοί από άλλους. Πώς γίνεται λοιπόν να δεχτείς κάποιον που έχει ως βασικό καθοδηγητή στη ζωή του τη θρησκεία του; Πώς γίνεται να δεχτείς κάποιον που σου απαγορεύει να πεις οτιδήποτε για τη θρησκεία του; Το πιο λογικό είναι να μην κάνεις καθόλου αναφορές σε αυτό το θέμα, αλλά για να υπάρξει μια ισορροπία αυτό θα πρέπει να ακολουθείται και από τις δύο πλευρές…

Ο φανατισμός που διέπει ορισμένες θρησκείες δεν αφήνει περιθώρια για αποδοχή των άλλων άνευ όρων. Είναι διαφορετικό να κάνεις παρέα με άτομα από άλλες θρησκείες και διαφορετικό να επιλέξεις να μοιραστείς τη ζωή σου με έναν άνθρωπο από άλλη θρησκεία. Δεν είναι ανέφικτο, απλά θα πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι και διατεθειμένοι να ξεπεράσουμε τις δυσκολίες, ενώ οι υποχωρήσεις θα πρέπει να γίνονται και από τις δύο πλευρές. 

Τι γίνεται όμως όταν πάντα νιώθεις ότι ανάμεσά σας υπάρχει ένα τοίχος, το τοίχος της θρησκείας, που δεν αφήνει τη σχέση να εξελιχθεί σε βάθος; Και ο μόνος τρόπος για να γίνει αυτό είναι ο ένας από τους δύο, ο λιγότερο φανατισμένος, να κάνει διαρκώς υποχωρήσεις. Αρκούν όμως οι υποχωρήσεις από τη μία μόνο πλευρά και είναι δυνατόν μια σχέση να αναπτύσσεται και να εξελίσσεται με υποχωρήσεις μόνο από τη μία πλευρά;
Μετά από μια πρώτη περίοδο χαλαρότητας και ρομαντισμού, οι διαφορές αρχίζουν να βγαίνουν στην επιφάνεια και οι διαφορές συνήθως οδηγούν σε συγκρούσεις. Αν ψάξουμε τα πράγματα σε βάθος προκύπτουν διάφορα θέματα. Ωραία, ο καθένας ακολουθεί τη θρησκεία του, αλλά τα παιδιά ποια θρησκεία θα ακολουθήσουν; Και στο σπίτι ποιες γιορτές θα γιορτάζονται; Εστιάζοντας στους Χριστιανούς και τους Μουσουλμάνους, οι διαφορές είναι πολλές και αγεφύρωτες. Χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια και από τις δύο πλευρές για να μπορέσει να γεφυρωθεί αυτό το χάσμα, και για να μη ζουν και οι δύο με μια ψευδαίσθηση υποχώρησης από την άλλη πλευρά.

Όλα ξεκινούν από το πόσο καλά ο καθένας έχει ξεκαθαρίσει μέσα του ορισμένα θέματα. Πόσο ρατσιστής είναι; Πόσο μίσος νιώθει για την ταυτότητα του άλλου ατόμου; Τον αντιμετωπίζει ως έναν άνθρωπο που τον αγαπά απογυμνωμένο από θρησκευτικές και πολιτισμικές ταυτότητες ή ως έναν άνθρωπο που είναι αλλοδαπός, μετανάστης, μουσουλμάνος, και πολλά ακόμη; Κι αυτό ισχύει και από τις δύο πλευρές. Ο μουσουλμάνος τι γνώμη έχει για μια Ευρωπαία χριστιανή, πόσο τη σέβεται και τι στερεότυπα την ακολουθούν;

Παίρνοντας λοιπόν την περίπτωση του μουσουλμάνου που κάνει σχέση με μια χριστιανή βλέπουμε ότι ο καθένας έρχεται στη σχέση κουβαλώντας τα δικά του στερεότυπα. Βέβαια, αυτό θα μπορούσε να συμβεί και σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση, όμως, εδώ δεν είναι βέβαιο ότι τα στερεότυπα του ενός είναι γνωστά στον άλλο. Και όταν ενεργοποιούνται διάφορες ταυτότητες που ακολουθούν το συγκεκριμένο άτομο πόσο εύκολο είναι να μην υπάρχει μίσος ή απόρριψη για όσα αφορούν τις ταυτότητες αυτές; Εκτός όμως από τη θρησκεία συνήθως πρόκειται και για δύο εντελώς διαφορετικές κουλτούρες και μια τελείως διαφορετική νοοτροπία με την οποία ο καθένας μεγάλωσε. 

Επίσης, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη και οι ψυχολογικές μεταπτώσεις που ακολουθούν το άτομο που προέρχεται από διαφορετική χώρα και βρίσκεται σε κατάσταση μετανάστευσης. Η μετανάστευση έχει ένα σύνολο επιπτώσεων για το άτομο, με αποτέλεσμα να γίνεται λιγότερο λειτουργικό για το περιβάλλον και για την ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων. Ένας μετανάστης στη χώρα υποδοχής θα πρέπει να αντιμετωπίσει διάφορους παράγοντες που σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό καθορίζουν το βαθμό της προσαρμογής του, ενώ αυτό εξαρτάται και από το χρονικό διάστημα που σκοπεύει να παραμείνει στη χώρα αυτή. Τα προβλήματα της προσαρμογής στη χώρα υποδοχής σε συνδυασμό με τη διαφορετική νοοτροπία και θρησκεία καθώς και το διαφορετικό τρόπο ζωής περιπλέκουν ακόμη περισσότερο την κατάσταση και δημιουργούν επιπρόσθετα προβλήματα στη σύναψη μιας συντροφικής- ερωτικής σχέσης. Η προσαρμογή στη νέα πραγματικότητα είναι από μόνη της μια ιδιαίτερα στρεσογόνα διαδικασία για το άτομο.   

Ωστόσο, δεν είναι μόνο το θέμα της θρησκείας και της κουλτούρας και τα προβλήματα που προκύπτουν ανάμεσα στο ζευγάρι, είναι και οι αντιδράσεις και η στάση του κοινωνικού περίγυρου και κυρίως του οικογενειακού περίγυρου. Τι φόβους, ανησυχίες και προβληματισμούς εκφράζονται από την πλευρά της κάθε οικογένειας; Πόσο θετικοί ή αρνητικοί είναι απέναντι σε μια τέτοια σχέση; Το οικογενειακό και ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον μπορεί να μην είναι το καθοριστικό για τη σχέση, ωστόσο, πάντα μας επηρεάζουν οι σημαντικοί άλλοι. Τα ερωτήματα της οικογένειας κάποιες φορές μπορεί να γίνουν και δικά μας ερωτήματα: μήπως θέλει να παντρευτεί για να αποκτήσει την ελληνική υπηκοότητα; Και τι είδους στερεότυπα και προκαταλήψεις ακολουθούν το συγκεκριμένο λαό από τον οποίο προέρχεται το άτομο; Όσο λιγότερο ξέρουμε ένα λαό, τόσο πιο πιθανό είναι να κάνουμε γενικεύσεις σχετικά με χαρακτηριστικά αυτού του λαού, που θεωρούμε ότι είναι αντιπροσωπευτικά. Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο κάθε άνθρωπος από όποια χώρα κι αν κατάγεται, από όποια θρησκεία κι αν προέρχεται έχει ένα χαρακτήρα ανεξάρτητα από όλα αυτά. Δεν υπάρχουν καλοί και κακοί λαοί, δεν υπάρχουν ανώτεροι και κατώτεροι λαοί. 


Όμως, πόσο ταμπού είναι ακόμη και σήμερα μια σχέση ανάμεσα σε έναν Έλληνα ή μια Ελληνίδα και σε ένα άτομο από άλλη χώρα και πόσο ρόλο παίζει από ποια χώρα είναι η καταγωγή του άλλου ατόμου; Όσο πιο μακριά μας είναι ένας λαός γεωγραφικά, πολιτισμικά, κοινωνικά και θρησκευτικά τόσο πιο πολλές διαφορές έχουμε, που κάποια στιγμή ή πολλές στιγμές μέσα σε αυτή τη σχέση θα κληθούμε να τις επιλύσουμε… Και το πιο βασικό που έχουμε να ξεκαθαρίσουμε είναι τα δικά μας συναισθήματα. Πόσο μας επηρεάζουν οι αντιδράσεις ή οι στάσεις των άλλων; Τι συναισθήματα μας προκαλεί αυτή η κατάσταση; Τι συναισθήματα ή τι προσδοκίες έχουμε εμείς από αυτό το άτομο; Μήπως η όλη κατάσταση μας οδηγεί σε ανάμικτα ή αμφίθυμα συναισθήματα; Μήπως κατά βάθος δεν είμαστε και τόσο σίγουροι για την κατάσταση που βιώνουμε ή αν θέλουμε να αντιμετωπίσουμε τις συνέπειες μιας τέτοιας σχέσης; Κι αξίζει να βιώνουμε τις συνέπειες μιας τέτοιας σχέσης; Μπορούμε να διαχειριστούμε την ανασφάλεια ή την καχυποψία που νιώθουμε σε ορισμένα θέματα ή θέματα κατωτερότητας και μειονεξίας που μπορεί να προκύψουν; 

Δεν μπορούμε να είμαστε απόλυτοι, ωστόσο, η αλήθεια είναι πως στη ζωή είναι λίγο δύσκολο να υπάρχει ένα τέτοιο happy end, όπως στην ταινία, γιατί τα προβλήματα συνήθως αρχίζουν μετά τους τίτλους τέλους. 

Παπαδοπούλου Ελένη- Ψυχολόγος

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου